Natuurlijk kan een idee je binnenvallen. Op een onbewaakt moment word je getroffen door het antwoord op die vraag waar je al even mee rondloopt. Sommige mensen ervaren die momenten vaker. Het blijft veelal per ongeluk. 

 

Als organisatie zou het natuurlijk mooi zijn, wanneer we de kans behoorlijk wat kunnen vergroten dat de creativiteit toeslaat. Zo hebben we vaker en betere ideeën voor producten, diensten of onze klantenservice, waardoor we beter aansluiten bij de vraag van de markt. Of zijn we sneller in staat om problemen het hoofd te bieden. Zo worden we niet gehinderd om onze doelen eerder te bereiken dan onze concurrent. Dat kan wenselijk zijn bij één bepaald vraagstuk. Of misschien liever nog: continu. Creativiteit als motor voor innovatie.

 

Cameron M. Ford (1995) trok de parallel tussen creativiteit en misdaad. In die zin, dat het ook bij creativiteit gaat om het hebben van een Motief, de Middelen en de Gelegenheid.  Een mooie vergelijk, vind ik. Een verdachte is geen verdachte meer, zodra één van deze drie ontbreekt. En zo kan creativiteit er ook niet (meer) zijn wanneer een goed Motief,  de juiste Middelen of de Gelegenheid ontbreekt.

 

Het motief zorgt voor de drive, voor de intrinsieke motivatie. Het motief van de organisatie als geheel, om bijvoorbeeld creatief te willen zijn. Of die van haar werknemers, om iets écht te willen oplossen voor de klant of het management.

 

We kunnen echter nog zo gemotiveerd zijn, wanneer we niet de juiste Middelen tot onze beschikking hebben om er iets mee te doen, gaat er niet veel gebeuren. Het gaat ook bij creativiteit veelal om toegang tot de bekende middelen: mensen, kennis, tijd en geld.

 

Het krijgen van de Gelegenheid is vervolgens niet alleen een conditio sine-qua-non voor persoonlijke- of teamcreativiteit. Het creëren van de Gelegenheid betrekt zelfs die mensen die zich normaal gesproken niet met creatieve taken bezig zouden houden. Het gaat hier bijvoorbeeld om werkomgeving, groepssamenstellingen, processen en het ervaren klimaat voor creativiteit.

 

Pas als een verdachte organisatie – als geheel van mensen, processen en klimaat – bevestigend scoort op het hebben van een Motief, de Middelen en de Gelegenheid, kunnen we zeggen dat deze schuldig is aan creativiteit. Creativiteit met voorbedachten rade.

 

Emile Mazerant – Idee en Praktijk – werkt aan creatieve organisaties
_________

Ford, C.M. (1995). Creativity is a mystery: Clues from the investigators’ notebooks. In C. M. Ford & D. A. Gioia (Eds.), Creative action in organizations: Ivory tower visions & real world voices (pp. 12-49). Thousand Oaks, CA:Sage